--- title: Przedmowa prev: books/handbook/ next: books/handbook/parti showBookMenu: true weight: 1 params: path: "/books/handbook/preface/" --- [preface] [[book-preface]] = Przedmowa :doctype: book :toc: macro :toclevels: 1 :icons: font :source-highlighter: rouge :experimental: :images-path: books/handbook/preface/ ifdef::env-beastie[] ifdef::backend-html5[] :imagesdir: ../../../../images/{images-path} endif::[] ifndef::book[] include::shared/authors.adoc[] include::shared/mirrors.adoc[] include::shared/releases.adoc[] include::shared/attributes/attributes-{{% lang %}}.adoc[] include::shared/{{% lang %}}/teams.adoc[] include::shared/{{% lang %}}/mailing-lists.adoc[] include::shared/{{% lang %}}/urls.adoc[] toc::[] endif::[] ifdef::backend-pdf,backend-epub3[] include::../../../../../shared/asciidoctor.adoc[] endif::[] endif::[] ifndef::env-beastie[] toc::[] include::../../../../../shared/asciidoctor.adoc[] endif::[] [[preface-audience]] == Docelowy czytelnik Osoba poznająca dopiero system FreeBSD odnajdzie w pierwszej części niniejszej książki szereg porad prowadzących użytkownika przez proces instalacji i delikatnie prezentujących pewne koncepcje i konwencje stojące u podstaw systemów UNIX(R). Przebrnięcie przez tę część wymaga niewiele więcej niż chęć poznania i umiejętność przyswajania sobie nowych koncepcji w miarę jak będą one prezentowane. Po dotrwaniu do drugiej, zdecydowanie obszerniejszej części Podręcznika, czytelnik będzie miał do dyspozycji pełną wiedzę z zakresu wszystkich zagadnień znajdujacych się w polu zainteresowań administratorów systemów FreeBSD. Niektóre z zawartych tutaj rozdziałów mogą wymagać wcześniejszego zapoznania się z odpowiednią literaturą. W takich przypadkach, będzie to wyszczególnione w streszczeniu na początku każdego rozdziału. crossref:bibliography[bibliography,Bibliography] zawiera listę dodatkowych źródeł informacji. [[preface-changes-from2]] == Zmiany od wydania drugiego Niniejsze trzecie wydanie stanowi punkt kulminacyjny przeszło dwuletniej pracy oddanych członków Projektu Dokumentacji FreeBSD. Główne zmiany jakie w tym okresie zostały dokonane to: * crossref:config[config-tuning,Configuration and Tuning], Konfiguracja i dostrajanie został poszerzony o nowe informacje o zarządzaniu mocą i zasobami APCI, opis narzędzia cron i kolejną porcję opcji dostrajania jądra. * crossref:security[security,Security], Bezpieczeństwo, został poszerzony o nowe informacje odnośnie wirtualnych sieci prywatnych (VPN), list kontroli dostępu do systemu plików, i biuletynach bezpieczeństwa. * crossref:mac[mac,Mandatory Access Control], Mandatory Access Control (MAC), is a new chapter with this edition. It explains what MAC is and how this mechanism can be used to secure a FreeBSD system. * crossref:disks[disks,Storage], Storage, has been expanded with new information about USB storage devices, file system snapshots, file system quotas, file and network backed filesystems, and encrypted disk partitions. * The Vinum Volume Manager, Vinum, is a new chapter with this edition. It describes how to use Vinum, a logical volume manager which provides device-independent logical disks, and software RAID-0, RAID-1 and RAID-5. * A troubleshooting section has been added to crossref:ppp-and-slip[ppp-and-slip,PPP], PPP and SLIP. * crossref:mail[mail,Electronic Mail], Electronic Mail, has been expanded with new information about using alternative transport agents, SMTP authentication, UUCP, fetchmail, procmail, and other advanced topics. * crossref:network-servers[network-servers,Network Servers], Network Servers, is all new with this edition. This chapter includes information about setting up the Apache HTTP Server, FTPd, and setting up a server for Microsoft Windows clients with Samba. Some sections from crossref:advanced-networking[advanced-networking,Advanced Networking], Advanced Networking, were moved here to improve the presentation. * crossref:advanced-networking[advanced-networking,Advanced Networking], Advanced Networking, has been expanded with new information about using Bluetooth devices with FreeBSD, setting up wireless networks, and Asynchronous Transfer Mode (ATM) networking. * Definicje i wykorzystywane w książce terminy techniczne zostały zebrane razem w formie leksykonu. * Dokonano wielu estetycznych poprawek tabel i rysunków. [[preface-changes]] == Zmiany od wydania pierwszego Wydanie drugie stanowiło punkt kulminacyjny przeszło dwuletniej pracy oddanych członków Projektu Dokumentacji FreeBSD. Główne zmiany jakie w tym okresie zostały dokonane to: * Dodano indeks. * Wszystkie diagramy ASCII zostały zastąpione rysunkami graficznymi. * Dodano standardowe streszczenie do wszystkich rozdziałów, informujące jakie informacje rozdział zawiera i co powinien wiedzieć czytelnik nim przystąpi do czytania. * Zawartość podręcznika została zreorganizowana w trzy logiczne części: "Pierwsze kroki", "Administracja systemem" oraz "Dodatki". * crossref:install[install,Instalacja FreeBSD] ("Instalacja FreeBSD") został całkowicie przepisany na nowo.Dołączono wiele zrzutów ekranu, by ułatwić nowym użytkownikom przyswojenie tekstu. * crossref:basics[basics,Podstawy Uniksa] ("Podstawy Uniksa") został poszerzony o dodatkow informacje o procesach, demonach i sygnałach. * crossref:ports[ports,Instalacja programów. pakiety i porty] ("Instalacja programów") został poszerzony o dodatkowe informacje o zarządzaniu pakietami binarnymi. * crossref:x11[x11,System okien X] ("System okien X") został w całkości napisany od nowa kładąc nacisk na współczesne środowiska graficzne we XFree86TM 4.X, takie jak KDE i GNOME. * crossref:boot[boot,The FreeBSD Booting Process] ("Proces uruchamiania FreeBSD") został poszerzony. * crossref:disks[disks,Storage] ("Pamięć") został napisany na podstawie rozdziałów "Dyski" oraz "Kopie zapasowe". Uważamy, że zagadnienia te łatwiej jest zrozumieć, gdy są przedstawiane jako jeden rozdział. Dodano również podrozdział traktujący o RAID (zarówno sprzętowym jak i programowym). * crossref:serialcomms[serialcomms,Serial Communications] ("Komunikacja szeregowa") został całkowicie zreorganizowany i zaktualizowany dla FreeBSD 4.X/5.X. * crossref:ppp-and-slip[ppp-and-slip,PPP and SLIP] ("PPP i SLIP") zostały zasadniczo zaktualizowane. * crossref:advanced-networking[advanced-networking,Advanced Networking] ("Advanced Networking") został zaktualizowany. * crossref:mail[mail,Electronic Mail] ("Poczta elektroniczna") został rozszerzony materiały traktujące o konfiguracji programu sendmail. * crossref:linuxemu[linuxemu,Linux® Binary Compatibility] ("Kompatybilność z Linuksem") został poszerzony o informacje o instalacji bazy Oracle(R) oraz SAP(R) R/3(R). W drugim wydaniu dodano nowe rozdziały: * Konfiguracja i dostrajanie (crossref:config[config-tuning,Configuration and Tuning]). * Multimedia (crossref:multimedia[multimedia,Multimedia]) [[preface-overview]] == Układ książki Niniejsza książka została podzielona na pięć logicznych części. Część pierwsza, _Pierwsze kroki_, opisuje proces instalacji oraz podstawy użytkowania systemu FreeBSD. Zaleca się aby czytelnik zapoznał się z tymi rozdziałami kolejno, pomijając jedynie znane tematy. Część druga, Codzienne czynności, prezentuje niektóre z najczęściej wykorzystywanych funkcji FreeBSD. Ta część, wraz kolejnymi, może być czytania bez określonej kolejności. Każdy z wchodzących w jej skład rozdziałów zaczyna się od zwięzłego strzeszczenia zawartości i przedstawienia co czytelnik powinien już wiedzieć. Celem takiego układu jest pozwolenie zwykłemu czytelnikowi pominąć pewne rozdziały, by prejść od razu do najbardziej interesujących. Część trzecia, _Administracja Systemem_, opisuje zagadnienia administracyjne. Część czwarta, _Komunikacja sieciowa_, zawiera tematy związane z pracą w sieci oraz obsługą serwerów. Część piąta zawiera dodatki. _crossref:introduction[introduction,Wprowadzenie]_:: Wprowadza nowego użytkownika w świat FreeBSD. Streszcza historię Projektu FreeBSD, stawiane przed nim cele oraz model rozwoju. _crossref:bsdinstall[bsdinstall,Instalacja FreeBSD]_:: Przeprowadza użytkownika przez cały proces instalacji. Opisuje również kilka zaawansowanych zagadnień, jak np. instalację przez konsolę szeregową. _crossref:basics[basics,Podstawy Uniksa]_:: Przedstawia podstawowe polecenie i funkcje systemu operacyjnego FreeBSD. Jeśli pracowaliśmy w Linuksie bądź w innym systemie typu UNIX(R) najprawdopodobniej możemy pominąć ten rozdział. _crossref:ports[ports,Instalacja programów. pakiety i porty]_:: Opisuje metody instalacji dodatkowego oprogramowania we FreeBSD za pomocą systemu "Kolekcji portów" oraz typowych pakietów binarnych. _crossref:x11[x11,System okien X]_:: Opisuje ogólnie System okien X oraz wykorzystanie X11 we FreeBSD. Ponadto, przedstawia typowe środowiska graficzne jak np. KDE czy GNOME. _crossref:desktop[desktop,Aplikacje biurowe]_:: Lists some common desktop applications, such as web browsers and productivity suites, and describes how to install them on FreeBSD. _crossref:multimedia[multimedia,Multimedia]_:: Shows how to set up sound and video playback support for your system. Also describes some sample audio and video applications. _crossref:kernelconfig[kernelconfig,Konfiguracja jądra FreeBSD]_:: Explains why you might need to configure a new kernel and provides detailed instructions for configuring, building, and installing a custom kernel. _crossref:printing[printing,Printing]_:: Describes managing printers on FreeBSD, including information about banner pages, printer accounting, and initial setup. _crossref:linuxemu[linuxemu,Linux® Binary Compatibility]_:: Describes the Linux(R) compatibility features of FreeBSD. Also provides detailed installation instructions for many popular Linux(R) applications such as Oracle(R) and Mathematica(R). _crossref:config[config-tuning,Configuration and Tuning]_:: Describes the parameters available for system administrators to tune a FreeBSD system for optimum performance. Also describes the various configuration files used in FreeBSD and where to find them. _crossref:boot[boot,The FreeBSD Booting Process]_:: Describes the FreeBSD boot process and explains how to control this process with configuration options. _crossref:users[users,Użytkownicy i podstawy zarządzania kontami]_:: Describes the creation and manipulation of user accounts. Also discusses resource limitations that can be set on users and other account management tasks. _crossref:security[security,Security]_:: Describes many different tools available to help keep your FreeBSD system secure, including Kerberos, IPsec and OpenSSH. _crossref:jails[jails,Jails]_:: Describes the jails framework, and the improvements of jails over the traditional chroot support of FreeBSD. _crossref:mac[mac,Mandatory Access Control]_:: Explains what Mandatory Access Control (MAC) is and how this mechanism can be used to secure a FreeBSD system. _crossref:audit[audit,Security Event Auditing]_:: Describes what FreeBSD Event Auditing is, how it can be installed, configured, and how audit trails can be inspected or monitored. _crossref:disks[disks,Storage]_:: Describes how to manage storage media and filesystems with FreeBSD. This includes physical disks, RAID arrays, optical and tape media, memory-backed disks, and network filesystems. _crossref:geom[geom,GEOM: Modular Disk Transformation Framework]_:: Describes what the GEOM framework in FreeBSD is and how to configure various supported RAID levels. _crossref:filesystems[filesystems,Other File Systems]_:: Examines support of non-native file systems in FreeBSD, like the Z File System from Sun(TM). _crossref:virtualization[virtualization,Virtualization]_:: Describes what virtualization systems offer, and how they can be used with FreeBSD. _crossref:l10n[l10n,Localization - i18n/L10n Usage and Setup]_:: Describes how to use FreeBSD in languages other than English. Covers both system and application level localization. _crossref:cutting-edge[updating-upgrading,Updating and Upgrading FreeBSD]_:: Explains the differences between FreeBSD-STABLE, FreeBSD-CURRENT, and FreeBSD releases. Describes which users would benefit from tracking a development system and outlines that process. Covers the methods users may take to update their system to the latest security release. _crossref:dtrace[dtrace,DTrace]_:: Describes how to configure and use the DTrace tool from Sun(TM) in FreeBSD. Dynamic tracing can help locate performance issues, by performing real time system analysis. _crossref:serialcomms[serialcomms,Serial Communications]_:: Explains how to connect terminals and modems to your FreeBSD system for both dial in and dial out connections. _crossref:ppp-and-slip[ppp-and-slip,PPP]_:: Describes how to use PPP to connect to remote systems with FreeBSD. _crossref:mail[mail,Electronic Mail]_:: Explains the different components of an email server and dives into simple configuration topics for the most popular mail server software: sendmail. _crossref:network-servers[network-servers,Network Servers]_:: Provides detailed instructions and example configuration files to set up your FreeBSD machine as a network filesystem server, domain name server, network information system server, or time synchronization server. _crossref:firewalls[firewalls,Firewalls]_:: Explains the philosophy behind software-based firewalls and provides detailed information about the configuration of the different firewalls available for FreeBSD. _crossref:advanced-networking[advanced-networking,Advanced Networking]_:: Describes many networking topics, including sharing an Internet connection with other computers on your LAN, advanced routing topics, wireless networking, Bluetooth(R), ATM, IPv6, and much more. _crossref:mirrors[mirrors,Obtaining FreeBSD]_:: Lists different sources for obtaining FreeBSD media on CDROM or DVD as well as different sites on the Internet that allow you to download and install FreeBSD. _crossref:bibliography[bibliography,Bibliografia]_:: This book touches on many different subjects that may leave you hungry for a more detailed explanation. The bibliography lists many excellent books that are referenced in the text. _crossref:eresources[eresources,Resources on the Internet]_:: Describes the many forums available for FreeBSD users to post questions and engage in technical conversations about FreeBSD. _crossref:pgpkeys[pgpkeys,Klucze PGP]_:: Lists the PGP fingerprints of several FreeBSD Developers. [[preface-conv]] == Konwencje użyte w tej książce W celu utrzymania jednolitości i łatwości czytania niniejszego tekstu w książce zastosowane zostały następujące konwencje. [[preface-conv-typographic]] === Konwencje typograficzne _Kursywa_:: Czcionka _pochyła_ stosowana jest do wskazania plików, adresów URL, szczególnie akcentowanych fragmentów i pierwszego zastosowania zwrotów technicznych. `Stała szerokość`:: Czcionka o `stałej szerokości` stosowana jest do przedstawienia komunikatów o błędach, poleceń, zmiennych środowiskowych, nazw portów, nazw komputerów, nazw użytkowników i grup, nazw urządzeń, zmiennych i fragmentów kodu. Pogrubienie:: Czcionka pogrubiona stosowana jest do nazw programów, poleceń i klawiszy. [[preface-conv-commands]] === Zadania użytkownika Zgodnie z konwencją typograficzną, klawisze, które ma nacisnąć użytkownik w trakcie pracy z opisywanym programem, zostały oznaczone *pogrubieniem* by wyróżniały się z reszty tekstu. Kombinacje klawiszy, które należy nacisnąć jednocześnie zawierają znak `+` pomiędzy, np.: kbd:[Ctrl+Alt+Del] Oznacza, że użytkownik powinien nacisnąć kbd:[Ctrl], kbd:[Alt] i kbd:[Del] jednocześnie. Klawisze, które należy nacisnąć kolejno będą oddzielone przecinkiem, np.: kbd:[Ctrl+X], kbd:[Ctrl+S] Co oznacza, że użytkownik powinien nacisnąć klawisze kbd:[Ctrl] i kbd:[X] jednocześnie, a następnie kbd:[Ctrl] i kbd:[S]. [[preface-conv-examples]] === Przykłady Przykłady zaczynające się od [.filename]#E:\># wskazują polecenie systemu MS-DOS(R). Jeśli nie jest wyraźnie zaznaczone, że jest inaczej, polecenia te mogą być wprowadzane bezpośrednio w oknie "Linii poleceń" w środowisku Microsoft(R) Windows(R). [source,shell] .... E:\> tools\fdimage floppies\kern.flp A: .... Przykłady zaczynające się od `#` wskazują polecenie, które musi być wprowadzone przez użytkownika z uprawnieniami administratora systemu FreeBSD. Możesz zalogować się jako `root` i wprowadzić polecenie, bądź zalogować jako zwykły użytkownik i wykorzystać man:su[1] by uzyskać prawa administratora. [source,shell] .... # dd if=kern.flp of=/dev/fd0 .... Przykłady zaczynające się od % wskazują, iż polecenie powinno być wprowadzone przez zwykłego użytkownika. Jeśli nie jest inaczej zaznaczone, stosowana jest składnia powłoki C (csh) do ustawiania zmiennych środowiskowych i uruchamiania innych poleceń powłoki. [source,shell] .... % top .... [[preface-acknowledgements]] == Podziękowania Niniejsza książka jest efektem pracy setek ludzi z całego świata. Niezależnie czy przysłali poprawkę literówki czy cały rozdział, każdy wkład jest doceniany. Kilka firm wsparło rozwój tego dokumentu opłacając autorów, by mogli pracować nad nią w pełnym wymiarze czasowym, finansując publikację w formie papierowej, itd. Pragniemy wymienić przede wszystkim BSDi (przejęte później przez http://www.windriver.com[Wind River Systems]), które opłaciło pracę członków Projektu Dokumentacji FreeBSD nad korektami książki, przygotowując ją do pierwszej publikacji drukowanej w Marcu 2000 r. (ISBN 1-57176-241-8). Następnie, Wind River Systems sfinansowało pracę kolejnych osób przygotowujących nowe rozdziały, a także format wydruku. Kulminacją ich pracy jest drugie wydanie, które ujrzało światło dzienne w Listopadzie 2001 r. (ISBN 1-57176-303-1). W latach 2003-2004, http://www.freebsdmall.com[FreeBSD Mall, Inc] sfinansowało prace nad korektą Podręcznika, przygotowywanego do trzeciego wydania w postaci drukowanej.